کتاب جنایات و مکافات یکی از معروفترین و محبوب ترین آثار فئودور داستایفسکی نویسنده روسی است. بسیاری او را بزرگترین نویسنده روان شناختی جهان به حساب می آورند
ماجرای کتاب جنایت و مکافات حول زندگی یک دانشجوی رشته ی حقوق به نام «رادیون راسکولنیکف» می چرخد. جوانی که فشار فقر دارد خردش می کند.
او اصولی برای خود دارد و بر اساس این اصول هم دست به قتل می زند. شخصیت راسکولنیکف مرد جوانی است که با پا فراتر از مرزها گذاشتن و انجام ناهنجاری به اندیشه های خودش جامه ی عمل می پوشاند. او هیچ اصل و قاعده ی تحمیلی از جامعه را نمی پذیرد.
شخصیتی آزمون گراست و تا ته وتوی یک چیز را درنیاورد، دست برنمی دارد. تا آخرین مرزها پیش می رود و رنج حاصل از آن را به جان می خرد. داستایفسکی نویسنده ی واقع گرایی بود که همیشه چشمی هم به وضعیت اجتماعی آن روز روس یه داشت. شخصیت های او نماینده ی مردم روسیه هستند.
«ویل دورانت» در یادداشت های خود بر ادبیات جهان درباره ی کتاب های نویسندگان روسی می نویسد: «من از روس ها می ترسم. توان، طاقت، جرئت و نیرویشان را هم در ادبیات، در ارتش و در وجود دانشمندان، آهنگسازان، باله، سینما و هم در حفظ دولت پیچیده و نامتعارفشان احساس می کنم. در نیمه ی دوم قرن نوزدهم تولستوی و داستایفسکی بزرگترین رمان های همه ی اعصار را خلق کردند. در موسیقی به چنان پیشرفتی رسیدند که برتری آلمان را در سمفونی و قدرت ایتالیا در اپرا را زیر سوال بردند. این روس ها بودند که ارتش هیتلر را از استالینگراد به برلین عقب راندند و جنگ علیه نازی ها را به پایان رساندند. سطری از نوشته ی داستایفسکی «اگر خدا مرده باشد همه چیز مجاز است.» زوال اخلاقی دنیای مسیحیت را نشان همگان داد.»
بحث درباره داستایوفسکی و آثارش به طور شایسته، کاری است. دشوار که از عهده این مختصر بیرون است. غالبأ داستایفسکی را فقط داستان سرا می دانند، در حالی که وی در حقیقت یکی از متفکران بزرگ و فلاسفه ای است که مطالب و افکار پیچیده و عمیق خویش را به صورت داستان مطرح کرده است و نه تنها در روانکاوی و رمان نویسی کشور خود بخش جدیدی گشوده، بلکه اندیشه و شیوه کارش در تمام مغرب زمین تأثیری عمیق بر جای گذارده است. نام او در میان نویسندگان بزرگ قرن نوزدهم روسیه، که بحق موجب اعجاب و تحسین اروپا قرارگرفته اند، یکی از مشهورترین و جالب توجه ترین نامهاست و از نویسندگان معدود آن زمان است که در کشورهای دیگر محبوبیت روزافزون دارد.
