دانلود کتاب زن و سکس در تاریخ نوشته سیامک ستوده

از الهه آسمان تا برده خانگی

تاریخ پیدایش انسان و زندگى اجتماعى اش به قریب به یک میلیون سال قبل باز مى گردد.

از این مدت، به جز شش هزار سال آخر آن نظام مادر تبارى برقرار بوده است که در آن زن و مرد در روابط میان خود از آزادى و برابرى کامل بر خوردار بوده اند و تنها در شش هزار سال اخیر است که با بر قرارى نظام پدرسالارى این روابط دچار محدودیت و زن به برده مرد تبدیل شده است.

نقد کتاب زن و سکس در تاریخ به قلم منیر پشمی

کتاب زن و سکس در تاریخ  نوشته سیامک ستوده، کتابی است که در آمریکا چندین بار تجدید چاپ شده و هم اکنون نیز در ایران به صورت زیرزمینی چاپ و در سایتها می توان ان را دانلود کرد .

عنوان این کتاب به صورتی است که شاید بسیاری از جوانان را کنجکاو می کند تا این کتاب را بخوانند و متاسفانه چیزی در آن پیدا نمی شود جز تو هین به ادیان آسمانی به خصوص اسلام.

گویا نویسنده این کتاب هیچ دین و مذهبی ندارد و همه ادیان را محکوم کرده و خود نیز هیچ جایگزین و یا دستور العملی معرفی نمی کند! جز هرج و مرج و بی بندوباری جنسی و آزادی در روابط!

یعنی حقوق زنان در اسلام و ادیان دیگر همه ضایع شده و فقط اگر زنان چند همسر داشته باشند و مادرتباری رایج باشد و مرد هیچ مسئولیتی در قبال زن و فرزندان خود نداشته باشد ، آنوقت حقوق زنان حفظ شده است!

نویسنده این کتاب سعی کرده است با ارائه دلایل و شواهد بسیار ظاهری و تکراری و نخ نمایی که همیشه مخالفان اسلام از انها استفاده می کرده اند چهره اسلام و پیامبر و امامان را -به ظن خود- سیاه کند. نظیر ازدواجهای متعدد پیامبر (ص) و یا برخی از احادیث که به امامان معصوم نسبت داده شده است.

همچنین نویسنده مذکور بسیاری از نکات واضح در تاریخ را نیز تحریف کرده و بدون هیچ سند و مدرکی دوران جاهلیت عرب و زنده به گور کردن دختران را نشان فرهنگ بالای آن ها دانسته و معتقد است با ظهور اسلام ، دوران جاهلیت در عربستان شروع شده است و اسلام زنان را محدود و خانه نشین کرده و قبل از آن زنان عرب خیلی موقعیت بالایی داشته اند!

پاسخ این شبهات و اراجیف را در طول تاریخ بسیاری از نویسندگان و اهل دانش و معرفت داده اند، از جمله شهید مطهری در کتاب نظام حقوق زن در اسلام، دکتر شریعتی و نویسندگان دیگر چون شیخ محمد عبده در کتاب حریت و حقوق زن در اسلام و نویسندگان بسیار دیگر در مقالات و کتابهای همین سالهای اخیر.بنده نیز مقاله ای دارم با عنوان : پوشش و حضور اجتماعی زنان در صدر اسلام که در شماره ۱۶ فصلنامه بانوان شیعه چاپ شده است و می تواند پاسخگوی بسیاری از این شبهات باشد.

پیشینه تاریخی حجاب

مطالعات تاریخی نشان می دهد که در ایران باستان و در میان قوم یهود و احتمالاً در هند حجاب وجود داشته و از آنچه در قانون اسلام آمده سخت‌تر بوده است، اما در جاهلیت عرب حجاب وجود نداشته است و بوسیله اسلام در عرب پیدا شده است.

ویل دورانت در صفحه ۳۰ جلد ۱۲ تاریخ تمدن راجع به قوم یهود و قانون تلمود می نویسد:

اگر زنی به نقض قانون یهود می پرداخت چنانکه مثلا بی آنکه چیزی بر سر داشت به میان مردم می رفت و یا در شارع عام نخ می رشت یا با هر سنخی از مردان درد دل می کرد یا صدایش آنقدر بلند بود که چون در خانه اش تکلم می نمود همسایگانش می توانستند سخنان او را بشنوند ، در آن صورت مرد حق داشت بدون پرداخت مهریه او را طلاق دهد.

همچنین در جلد اول تاریخ تمدن صحفه ۵۵۲ راجع به ایرانیان قدیم می‌گوید:

«در زمان زردشت زنان منزلتی عالی داشتند، با کمال آزادی و با روی گشاده در میان مردم آمد و شد می کردند… » سپس چنین می‌گوید:

«پس از داریوش مقام زن مخصوصاً در طبقه ثروتمندان تنزل پیدا کرد. زنان فقیر چون برای کار کردن ناچار از آمد و شد در میان مردم بودند آزادی خود را حفظ کردند ولی در مورد زنان دیگر گوشه‌نشینی زمان حیض که بر ایشان واجب بود رفته رفته امتداد پیدا کرد و سراسر زندگی اجتماعی‌شان را فرا گرفت، و این امر خود مبنای پرده‌پوشی در میان مسلمانان به شمار می‌رود. زنان طبقات بالای اجتماع جرأت آن را نداشتند که جز در تخت روان روپوش‌دار از خانه بیرون بیایند و هرگز به آنان اجازه داده نمی‌شد که آشکارا با مردان آمیزش کنند. زنان شوهر دار حق نداشتندهیچ مردی را ولو پدر یا برادرشان باشد ببینند. در نقشهایی که از ایران باستان بر جای مانده هیچ صورت زن دیده نمی‌شود و نامی از ایشان به نظر نمی‌رسد…».

همچنین در جلد ۱۰صفحه ۲۳۳ راجع به ایرانیان باستان می گوید:

داشتن متعه بلا مانع بود. این متعه ها مانند معشوقه های یونانی آزاد بودند که در میان مردم ظاهر و در ضیافت مردان حاضر شوند، اما زنان قانونی معمولا در اندرون خانه نگهداری می شدند. این رسم دیرین ایرانی به اسلام منتقل شد.

از سخنان ویل دورانت دو مطلب فهمیده می‌شود یعنی هم مدعی است که حجاب بوسیله ایرانیان پس از مسلمان شدنشان در میان مسلمانان رواج یافت و هم مدعی است که ترک همخوابگی با زن حائض، در حجاب زنان مسلمان و لااقل در گوشه‌گیری آنان موثر بوده است.

در صورتی که در اسلام چنین مقرراتی درباره زن حائض نبوده و زن حائض از نظر معاشرت با دیگران هیچ‌گونه ممنوعیتی ندارد که عملاً مجبور به گوشه‌نشینی شود. و درباره سرایت حجاب ایرانیان به مسلمانان هم سخن نادرستی است، زیرا قبل از اینکه ایرانیان مسلمان شوند آیات مربوط به حجاب نازل شده است.

در تفسیر کشاف، ذیل آیه ۳۱ سوره نور چنین آمده که عایشه همواره زنان انصار را اینچنین ستایش می‌کرد: مرحبا به زنان انصار، همینکه آیات سوره نور نازل شد. یک نفر از آنان دیده نشد که مانند سابق بیرون بیاید. سرخود را با روسری‌های مشکی می‌پوشیدند. گویی کلاغ روی سرشان نشسته است.» (مطهری،۱۳۸۳،ص۲۴).

«جواهر لعل نهرو» نیز معتقد است که حجاب از ملل غیر مسلمان روم و ایران به جهان اسلام وارد شد. در کتاب نگاهی به تاریخ جهان جلد اول صفحه ۳۲۸ ضمن ستایش از تمدن اسلامی به تغییراتی که بعدها پیدا شد اشاره می‌کند و از آن جمله می‌گوید:

«یک تغییر بزرگ و تأسف‌آور نیز تدریجاً روی نمود و آن در وضع زنان بود. در میان زنان عرب رسم حجاب و پرده وجود نداشت. زنان عرب جدا از مردان و پنهان از ایشان زندگی نمی‌کردند. بلکه در اماکن عمومی حضور می‌یافتند، به مسجدها و مجالس وعظ و خطابه می‌رفتند و حتی خودشان به وعظ و خطابه می پرداختند. اما عرب‌ها نیز بر اثر موفقیتها تدریجاً بیش از پیش رسمی را که در امپراطوری مجاورشان یعنی امپراطوری روم شرقی و امپراطوری ایران وجود داشت اقتباس کردند. عربها امپراطوری روم را شکست دادند و به امپراطوری ایران پایان بخشیدند. اما خودشان هم گرفتار عادات و آداب ناپسند این امپراطوری‌ها گشتند. به قراری که نقل شده است مخصوصاً بر اثر نفوذ امپراطوری قسطنطنیه و ایران بود که رسم جدایی زنان از مردان و پرده‌نشینی ایشان در میان عربها رواج پیدا کرد. تدریجاً سیستم «حرم»‌آغاز گردید و مردها و زنها از هم جدا گشتند.»

این سخن درست به نظر نمی‌آید چون خود اسلام به حجاب توجه داشته است ولی بعدها بر اثر مهاجرت اعراب مسلمان با تازه مسلمانان غیر عرب، حجاب از آنچه در زمان رسول اکرم وجود داشت شدیدتر شد.

در هند نیز حجاب سخت و شدیدی حکمفرما بوده است ولی درست روشن نیست که قبل از نفوذ اسلام در هند وجود داشته است و یا بعدها پس از نفوذ اسلام در هند رواج یافته است و هندوان غیر مسلمان تحت تاثیر مسلمانان و مخصوصا مسلمانان ایرانی حجاب زن را پذیرفته اند.

آنچه مسلم است این است که حجاب هندی نیز نظیر حجاب ایران باستان سخت و شدید بوده است.

نهرو پس از سخنانی که از او نقل کردیم می گوید : متاسفانه این رسم ناپسند کم کم یکی از خصوصیات جامعه اسلامی شد و هند نیز وقتی مسلمانان بدین جا آمدند آن را آموخت.(نهرو،۱۳۳۸،ص۳۲۹)

به عقیده نهرو حجاب هند به واسطه مسلمانان به هند آمده است. به هر حال آنچه مسلم است این است که قبل از اسلام حجاب در جهان وجود داشته است و اسلام مبتکر آن نیست.

پوشش (حجاب) زن در اسلام

در ابتدا بررسی این نکته ضروری است که به معنای لغوی حجاب که در عصر ما برای پوشش زن به کار می رود بپردازیم.کلمه حجاب هم به معنی پوشیدن است و هم به معنی پرده و حاجب.ولی بیشتر استعمال این لغت به معنی پرده است و از آن جهت مفهوم پوشش می دهد که پرده وسیله پوشش است و در حقیقت آن پوششی حجاب نامیده می شود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت گیرد.

استعمال کلمه «حجاب» در مورد پوشش زن یک اصطلاح نسبتاً جدید است. در قدیم و مخصوصاً در اصطلاح فقها کلمه «ستر» که به معنی پوشش است به کار رفته است. بهتر این بود که این کلمه عوض نمی‌شد و ما همان کلمه «پوشش» را به کار می‌بردیم.زیرا معنی لغت«حجاب» پرده است و بسیاری گمان می کنند که اسلام خواسته است زن همیشه پشت پرده و در خانه محبوس باشد و بیرون نرود.

شهید مطهری در کتاب مسئله حجاب ص ۷۳ بیان می‌کند که:

«وظیفه پوشش که اسلام برای زنان مقرر کرده است بدین معنی نیست که از خانه بیرون نروند. زندانی کردن و حبس زن در اسلام مطرح نیست. در برخی از کشورهای قدیم مثل ایران قدیم و هند چنین چیزهایی وجود داشته است. ولی در اسلام وجود ندارد. پوشش زن در اسلام این است که زن در معاشرت خود با مردان بدن خود را بپوشاند و به جلوه‌گری و خودنمایی نپردازد…».

آیاتی که مربوط به پوشش است چه در سوره مبارکه نور و چه در سوره مبارکه احزاب نیز همین معنی را ذکر کرده است بدون اینکه از کلمه حجاب استفاده شود.

در قرآن کلمه حجاب ۷ مرتبه آمده و به معنای پرده و چیزی که مانع دیدن شود، به کار رفته است که در بین آنها تنها آیه ای که مربوط به زنان است، آیه ۵۳ سوره احزاب است که می فرماید :و اذا سالتموهن متاعا فاسالوهن من وراء حجاب یعنی اگر از آنها متاع و کالای مورد نیازی مطالبه می کنید از پشت پرده از آنها بخواهید.

در اصطلاح تاریخ و حدیث اسلامی هر جا نام آیه حجاب آمده است ، مقصود این آیه است که مربوط به زنان پیغمبر است( صحیح مسلم،ج۴/ص۱۴۸- ۱۵۱/مطهری،ص۷۴ )

در قرآن کریم درباره زنان پیغمبر دستورهای خاصی وارد شده است. اولین آیه خطاب به زنان پیغمبر ، آیه ۳۳سوره احزاب می باشد که با این جمله آغاز می شود :یا نساء النبی لستن کاحد من النساء یعنی شما با سایر زنان فرق دارید.

اسلام به زنان پیغمبر توجه خاصی داشته است و از آنان خواسته است، چه در زمان حیات آن حضرت و چه بعد از وفات ایشان، در خانه های خود بمانند، قرآن کریم صریحا در آیه ۳۴ سوره احزاب به زنان پیغمبر می گوید: و قرن فی بیوتکن یعنی در خانه های خود بمانید که در این دستور بیشتر منظورهای اجتماعی و سیاسی در کار بوده است همچنین دلیل اینکه زنان پیغمبر ممنوع شدند از اینکه بعد از آن حضرت با شخص دیگری ازدواج کنند نیز همین بوده است زیرا ممکن بوده است که از زنان پیغمبر به دلیل احترام زیادشان در بین مسلمانان،سوءاستفاده های اجتماعی و سیاسی شود.

بنابراین درباره زنان پیغمبر دستورهای اکیدتر و شدیدتری وجود داشته است.

آیاتی که در قرآن در مورد پوشش زنان آمده است، آیه ۵۹ سوره احزاب و آیه ۳۱ سوره نور می باشند که در آنها نحوه پوشش زنان مسلمان توضیح داده شده است. آیه ۳۱ سوره نور حدود پوشش را مشخص می کند که آنچنان که از تفاسیر برمی آید منظور این است که زن، مو و سینه و دور گردن و زیر گلوی خود را بپوشاند.

و در آیه ۵۹ سوره احزاب هم می فرماید: ای پیغمبر! به همسران و دخترانت و به زنان مومنین بگو که جلبابها (روسریها)ی خویش را به خود نزدیک سازند. این کار برای اینکه شناخته شوند و مورد اذیت قرار نگیرند نزدیکتر است و خدا آمرزنده و مهربان است.

در این آیه سه نکته نهفته است:

الف) نوع پوشش زنان : در این آیه برای پوشش زنان کلمه جلباب استفاده شده است.

در اینکه جلباب چه نوع پوششی است، در بین مفسران اختلاف نظر وجود داشته است. ولی بیشتر بر این عقیده بوده اند که جلباب جامه ای است از چارقد بزرگتر و از عبا کوچکترکه زن بوسیله آن سر و سینه خود را می پوشاند.

ولی جدای از معنای لغوی این کلمه ، چیزی که بیشتر مورد نظر آیه بوده این است که زن چنان با مراقبت جامه های خود را به خود می گیرد که نشان می دهد اهل عفاف و پاکدامنی است.

ب) علت و فایده پوشش : . حفظ پوشش و نگه داشتن حریم عفاف ، امری الهی است که خداوند آن را وسیله ای قرار داده است تا زن برای حفظ مقام و موقعیت خود در برابر مرد از آن استفاده کند.اسلام مخصوصا تاکید کرده است که زن هر اندازه متین تر و باوقارتر و عفیف تر حرکت کند بر احترامش افزوده می شود و امنیت بیشتری در جامعه خواهد داشت.

درباره فلسفه و علت پوشش برای زنان نکات زیادی ذکر شده است . بعضی از آنها جنبه روانی دارد و بعضی جنبه خانه و خانوادگی ، و بعضی دیگر جنبه اجتماعی و ریشه اساسی تر آن این است که اسلام می خواهد انواع التذاذهای جنسی ، به محیط خانوادگی و در کادر ازدواج قانونی اختصاص یابد و اجتماع منحصرا برای کار و فعالیت باشد.برخی نکات در فلسفه پوشش عبارتند از:

۱- ایجاد آرامش در روابط : عدم رعایت پوشش مناسب و نبودن حریم میان زن و مرد و آزادی معاشرتهای بی بند وبار باعث افزایش هیجانها و التهابهای جنسی شده و متعاقب آن فرد دچار پریشانی های روحی و روانی می شود.حفظ پوشش و سادگی زنان در روابط اجتماعی و به خصوص با افراد جنس مخالف ، باعث آرامش و دوری از هیجانات می شود.

۲- حفظ لطافت وجودی زن و دوری از تبرج : یکی از دلایل اینکه در اسلام دستور پوشش به زنان اختصاص یافته این است که زن مظهر اسماء جمالی خداوند و سرشار از لطافت و احساس است ، و تمایل به خودنمایی و خودآرایی دارد. به این میل خودنمایی و خودآرایی در اصطلاح عرب تبرج گفته می شودکه جزء ویژگیهای زنان ذکر شده است. چنانکه خداوند درآیه ۳۳ سوره احزاب خطاب به زنان پیغمبر می فرماید:…لا تبرجن تبرج الجاهلیه الاولی… یعنی مانند دوران جاهلیت نخستین به خودنمایی و خودآرایی از خانه بیرون نشوید.یکی از ریشه های تبرج غرور است و خداوند از زن خواسته است که با حفظ پوشش متواضع گردد و از تبرج دور شود تا لطافت وجودی اش حفظ شود و دست نخورده باقی بماند.

۳- استحکام پیوند خانوادگی: شک نیست که هر چیزی که موجب تحکیم پیوند خانوادگی و سبب صمیمیت رابطه زوجین گردد برای کانون خانواده مفید است و مطمئنا یکی از کارکردهای پوشش همین است که از عطف توجه مردان به افراد بیگانه جلوگیری کرده و باعث اتصال بیشتر زوجین به یکدیگر می شود.

۴- استواری اجتماع : کشانیدن تمعتعات جنسی از محیط خانه به اجتماع ، نیروی کار و فعالیت اجتماع را ضعیف می کند . در صورتی که حضور زنان در تمام عرصه های اجتماعی با حفظ پوشش مناسب باعث شکوفایی استعدادهای آنها شده و جامعه نیز سالمتر و استوارتر به حیات خود ادامه خواهد داد.

۵- ارزش و احترام زن : چنانکه در متن این آیه هم آمده است ، دلیل داشتن پوشش مناسب این است که زنان مسلمان باتقوا ، به ایمان و عفاف شناخته شوند و مورد آزار و اذیت بیماردلان قرار نگیرند. این دستور که در این آیه آمده است مانند دستوری است که در آیه ۳۲ همین سوره (احزاب) خطاب به زنان رسول خدا وارد شده است:یا نساء النبی لستن کاحد من النساء ان اتقیتن فلا تخضعن بالقول فیطمع الذی فی قلبه مرض و قلن قولا معروفا یعنی ای زنان پیغمبر! شما همچون سایر زنان نیستید اگر پرهیزگار باشید. مواظب باشید که در سخن نرمش زنانه و شهوت آلود به کار نبرید که موجب طمع بیماردلان گردد و به خوبی و شایستگی سخن بگویید.در این آیه دستور وقار و عفاف در کیفیت سخن گفتن، آمده است و در آیه مورد بحث دستور وقار در رفت و آمد و حضور اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است.تمام این نکات نشان می دهد که اسلام عنایت خاصی به پوشش زنان و چگونگی حضور آنها در جامعه داشته است و می خواسته که زنان در نهایت امنیت و احترام در جامعه حضور داشته باشند.

ج) حضور اجتماعی زنان : نکته ای که در خود متن نیست ولی از سیاق آیه بدست می آید این است که زنان در جامعه و در محیط خارج از خانه و در حضور غیر محارم است که به حفظ پوشش مناسب سفارش می شوند و حتی بالاتر از آن به زنان گفته نشده است که در جاهایی که بیماردلان هستند حضور نیابید ، بلکه از آنها خواسته شده که با حفظ پوشش مناسب و با رعایت حریم عفاف ،خود را به همگان به ایمان و پاکدامنی بشناسند تا بیماردلان به آنها طمع نبندند. بنابر این خود این آیه نشاندهنده جواز حضور زنان در جامعه است.

بررسی سیره نبوی و علوی نیز نشان می‌دهد که جامعه صدر اسلام شاهد حضور طبیعی زن مسلمان بوده و زن در همه عرصه‌های اجتماعی فعالانه شرکت داشته و این فعالیت و حضور زن مورد تأیید پیامبر و امامان بوده است.

ولی بعضاً خلفاء و حاکمان بعد از پیامبر و امامان بوده‌اند که با حضور زن در جامعه مخالف بوده و کم‌کم زن به نوعی از صحنه فعالیت‌های اجتماعی حذف شده و به داخل خانه‌ها رانده می‌شود. که در ادامه نمونه‌هایی از حضور زن در جامعه در صدر اسلام را ارائه می دهیم.

زن و فعالیت علمی

فعالیت علمی زن در جامعه اسلامی، پهنه گسترده‌ای را درعرصه‌های مختلف به خود اختصاص داده است.به گواهی متون معتبر تاریخی، بحث و درس در صدر اسلام تنها منحصر به مردان نمی‌گردید، رسول خدا (ص) روز خاصی را برای زنان اختصاص داده بود. در صحیح بخاری از قول ابوسعید خدری آمده است: «زنان پیش پیامبر خدا (ص) آمدند و عرضه داشتند: مردان در بهره‌گیری از محضر شما بر ما غلبه کرده‌اند، روزی را نیز به ما اختصاص دهید. رسول خدا (ص) روزی را خاص آنها قرار داد.( صحیح البخاری، ج ۲، ص ۹۹)

بهترین شاهد بر توفیق زن مسلمان در عرصه علمی در عصر پیامبر داستان، اسماء، دختر یزید انصاری است. این زن را به خاطر دانش و خرد و قدرت سخنوری‌اش «خطیبه‌النساء» سخنور زنان، لقب داده بودند. او به نمایندگی از طرف زنان مسلمان مدینه مأمور شد به نمایندگی آنان نزد رسول خدا برود و پیام گلایه‌آمیز زنان مدینه را به رسول خدا ابلاغ کند و جواب بگیرد . اسماء وقتی وارد شد که رسول خدا در میان جمع اصحاب بود. گفت :«پدر و مادرم قربانت . من نماینده زنانم به سوی تو.ما زنان می‌گوییم خداوند عزوجل تو را هم بر مردان مبعوث فرمود و هم بر زنان. تو تنها پیامبر مردان نیستی. ما زنان نیز به تو و خدای تو ایمان آوردیم،ما زنان در خانه‌های خویش نشسته حاجت جنسی شما مردان را بر می‌اوریم، فرزندان شما را در رحم خویش می‌پرورانیم. اما از آن طرف می‌بینیم. وظایف مقدس و کارهای بزرگ و ارجمند و پر اجر و با ارزش به مردان‌ اختصاص یافته و ما محرومیم. مردانند که توفیق جمعه و جماعت دارند، به عیادت بیماران می‌روند، در تشییع جنازه شرکت می کنند، حج مکرر انجام می‌دهند و از همه بالاتر توفیق جهاد در راه خدا دارند. در صورتی که وقتی یک مرد به حج یا جهاد می‌رود ما زنان هستیم که اموال شما را نگهداری می‌کنیم، برای جامه‌های شما نخریسی می‌کنیم، فرزندان شما را تربیت می کنیم. چگونه است که ما به زحمت‌ها شریک شما مردان هستیم اما در وظایف بزرگ و مقدس و کارهای پر اجر و پاداش شرکت نداریم و از همه آنها محرومیم؟

رسول اکرم نگاهی به اصحاب کرد و فرمود:

آیا تاکنون از زنی سخنی به این خوبی و منطقی بدین رسایی در امور دین شنیده‌اید؟

یکی از اصحاب گفت: «خیال نمی کنم این سخن از خود این زن باشد.

رسول خدا به چواب این مرد اعتنا نکرد. رو کرده به اسماء و فرمود:

ای زن، آنچه می‌گویم درست فهم کن و به زنانی که تو را فرستاده‌اند نیز حالی کن. پنداشتی که هر که مرد شد به واسطه این کارها که بر شمردی توفیق اجر و پاداش و فضیلت را می‌یابد و زنان محرومند؟ خیر. چنین نیست زن اگر خوب خانه‌داری و شوهر داری کند، نگذارد محیط پاک خانه با غبار کدورت آلوده شود، اجر و پاداش و فضیلت و توفیقش معادل است با همه آن کارها که مردان انجام می دهند.

اسماء وقتی آن جواب را شنید چهره‌اش از خوشحالی برافروخته شد و با خوشحالی به سوی همفکرانش برگشت(اسدالغابه، ج ۵ ، ص۳۹۸-۳۹۹/مطهری،۱۳۸۳،ص۲۰۴-۲۰۶)

در کتاب« الوافدات من النساء علی معاویه‌بن ابی‌سفیان» داستان ملاقات زنان ناموری که در دفاع از امیرالمومنین علی (ع) در مقابل معاویه ایستادند، آمده است. معاویه تعبیر: قد فقهکم عل‌بن ابی‌طالب…

را درباره این زنان به کار برده و بردانش و ایمان و جرأت وفاداریشان نسبت به امام اقرار کرده است.

معاویه در خطاب به این زنان می‌گفت: «قد فقهکم علی‌بن ابی‌طالب فلن تطاقوا» یعنی علی بن ابی‌طالب به گونه‌ای شما را در فهم مسائل دینی و اجتماعی و سیاسی پرورانده و توانمند کرده که به هیچ وجه تاب تحمل ستم و بی عدالتی نخواهید داشت. همچنین می‌گفت: هیهات …. لمظکم علی‌بن ابی‌طالب الجراه علی السلطان، فبطی‌ء ما تفطمون» یعنی علی‌بن ابی‌طالب به گونه‌ای جرأت و جسارت نسبت به حاکم و قدرت را به شما چشانده که دیگر امکان بازداشتن شما از نقد قدرت حاکم به این زودی میسر نمی‌گردد ( العباس بن بکار الضبی، ص ۳۹،نقل از آئینه وند).

زن و فعالیت‌ اجتماعی

زنان در صدر اسلام، در تمام صحنه‌های اجتماعی مانند نماز جماعت در مسجد، نماز عیدین، احتفالات دینی و مراسم حج حاضر بوده‌اند. زنان صحابی در مسائل اجتماعی و دینی از پیامبر گرامی خدا (ص) سوال می‌کردند و مانع و واسطه‌ای در کار نبود.

پیغمبر اکرم زنان خود را- با قید قرعه- با خود به سفر می‌برد. بعضی از اصحاب نیز چنین می کردند.( صحیح بخاری، ج ۷، ص ۴۳)

بیعت زنان با پیامبر گرامی اسلام، مهم‌ترین نماد مشارکت اجتماعی- سیاسی زنان در صدر اسلام به شمار می رود که ایه ۱۲ سوره ممتحنه نیز به آن اشاره دارد و بیان‌گر جواز بیعت کردن پیامبر (ص) با

زنان می‌باشد. پیغمبر اکرم از زنان بیعت گرفت، دستور داد ظرف آبی آوردند، دست خود را در آن فرو برد و دستور داد زنان دست خویش در آب فرو برند و این را بیعت شمرد. (غروی نائینی ،ص۴۰)

آیات و گزارش بیعت‌های رسول خدا (ص) با زنان نشان می‌دهد که بر خلاف گفته مغرضان، اسلام زنان را در مسائل اجتماعی و سیاسی سهیم می‌دانسته و حضور آنها را می‌پذیرفته است. زنان در بیعت حدیبیه و در فتح مکه مانند مردان حضور داشتند.

شمار زنان بیعت کننده با پیامبر خدا (ص) به ۴۶۲ تن می رسد( ابن سعد، ج ۸ف ص ۵۱۴) همچنین در بیعت مسلمانان با حضرت علی (ع) در روز غدیر نیز زنان نیز شرکت داشتند.

چنانچه اما صادق (ع) فرموده‌اند: در بیعت روز غدیر خم، زنان نیز شرکت داشتند(مجلسی، ج ۹۴، ص۱۱۲).زنان مومن و باتقوایی ماننداسماء دختر عمیس،ام سلیم دختر خالد خزرجی،ام ایوب،خوله دختر قیس انصاری ، زینب ثقفیه و سوده دختر زمعه زنانی بودند که در زیر درخت رضوان با رسول الله (ص) بیعت کردند(نهله غروی نائینی، صفحات ۳۴ ،۴۳،۵۱،۱۷۰،۱۸۲ ،۲۱۸ ،۱۳۷۵)

پیامبر به زنان توصیه کردند که در تشییع جنازه شرکت نکنند ولی منع نکردند. در روایات آمده است که وقتی زینب دختر بزرگ رسول اکرم وفات کرد زهرای مرضیه (س) و زنان مسلمانان آمدند و بر وی نماز خواندند‌(وسایل ج ۱/ ص ۱۵۶). همچنین از ام عطیه نقل شده است که: رسول اکرم ما را توصیه کرد که در تشییع جنازه شرکت نکنیم ولی منع نفرمود( صحیح بخاری، ج ۲/ ص ۹۴).

پیغمبر اکرم زنان را اجازه می داد که به خاطر حاجتی که دارند بیرون روند و کار خویش را انجام دهند. سوده، دختر زمعه، همسررسول خدا، زنی بلند بالا بود. یک شب با اجازه رسول خدا از خانه به خاطر کاری بیرون آمد. با اینکه شب بود عمربن الخطاب سوده را به خاطر بلند بالایی‌اش شناخت.

عمر در این جهت تعصب شدیدی داشت و همواره به پیغمبر توصیه می‌کرد اجازه ندهد زنانش بیرون روند. عمر با لحن خشنی به سوده گفت: تو خیال کردی که ما تو را نشناختیم؟ خیر شناختیم. پس از این در بیرون آمدن خود دقت بیشتری بکن. سوده از همان جا مراجعت کرد و ماجرا را به عرض رسول خدا رساند در حالی که رسول خدا مشغول شام خوردن بود. طولی نکشید که حالت وحی به آن حضرت عارض شد. پس از بازگشت به حالت عادی فرمود: انه قد اذن لکن ان تخرجن لحوائجکن.

«اجازه داده شده به شما که اگر حاجتی دا رید بیرون روید» ( صحیح بخاری، ج ۷، ص ۴۹).

آنچنانکه مجموعاً از تواریخ و نقلهای حدیثی بر می‌آید، در میان صحابه رسول خدا عمر‌بن‌الخطاب در مورد زنان فوق‌العاده سخت‌گیر و طرفدار خانه‌نشینی کلی آنها بوده است.

درتفسیر کشاف ذیل آیه ۵۳ سوره احزاب می نویسد:

«عمر خیلی علاقمند بود که زنان رسول خدا در پرده باشند و بیرون نروند، زیاد این مطلب را به میان می‌گذاشت به زنان پیغمبر می‌گفت: اگر اختیار با من بود چشمی شما را نمی دید. یک روز به آنان گذشت و گفت آخر شما با سایر زنان فرق دارید. همچنانکه شوهر شما با سایر مردان فرق دارد. بهتر است به پرده در شوید. زینب همسر رسول خدا گفت: پسر خطاب! وحی در خانه ما نازل می‌شود و آنگاه تو نسبت به ما غیرت می‌ورزی و تکلیف معین می‌کنی؟!»

چنانکه می دانیم جهاد بر زنان واجب نیست مگر وقتی که شهر و حوزه مسلمین مورد حمله واقع شود و جنبه صد در صد دفاعی به خود بگیرد. در عین حال رسول خدا به زنان اجازه می داد که در جنگ‌ها برای کمک به سربازان و مجروحین شرکت کنند.از جمله زنانی که با پیامبر بیعت نموده و در جنکها حضور فعال داشتند می توان صفیه دختر عبدالمطلب (عمه پیامبر) و ام سنان الاسلمیه را نام برد(ابن سعد، ج ۸، ص ۲۹۲).

از دیگر نمونه‌های حضور زنان در جامعه همکاری در ساختن مسجد پیامبر (ص) می‌باشد. سید جعفر مرتضی عاملی از کتاب کشف الاستار عن زوائد البزار نقل می‌کند که زنان در حمل سنگ‌های بنای مسجد ‌شب‌ها مشارکت داشتند و مردها در روز به این مهم میپرداختند. گزارش‌ها نشان می دهد که در اسلام زن‌ها با حفظ حجاب اسلامی و جداسازی محیط از مردان در فعالیتهای اجتماعی حضور داشتند(عاملی،۱۴۱۵،ج۴،ص۲۲۳/غروی نائینی،ص۴۵)

زن و فعالیت اقتصادی

دین اسلام، پیروانش را به کار و کوشش و سود بردن از امکانات بیشتر برای تولید ثروت و رشد و توسعه جامعه، تشویق می‌کند و در آن زن ومرد تفاوتی ندارند. نمونه بارز زنانی که در صدر اسلام فعالیت اقتصادی داشتند، حضرت خدیجه کبری همسر پیامبر (ص) بود که چه قبل از ازدواج با پیامبر و جه پس از آن به ثروت و دارایی زیاد معروف بود و در تجارت ید طولانی داشت.

البته چنانچه از احادیث شیعه بر می‌آید معروفیت وی در زمان خود تنها به دلیل مال و ثروت زیاد نبود بلکه در علوم و اطلاع به کتب روایت معروف بوده و به عقل و کیاست مزیت تام داشته است.وی نیاز تهیدست را برآورده می‌نمود و گرسنه را اطعام می‌کرد و برهنه را می‌پوشاند ودر اخلاق ونسب و ثروت میان قوم خودو همگنانش منحصر بود.

پیامبر گرامی اسلام (ص) در مورد فضائل حضرت خدیجه فرموده اند: او اولین زنی بود که در مکه با رسول خدا نماز به جماعت خواند، اولین زنی بود که دشمن را از رسول خدا دفع می کرد، اولین زنی بود که تمامی اموال خود را به رسول خدا بخشید، و نیز در اسلام اول زنی بود که ایمانش به حد کمال رسید(محلاتی،ج۲،ص۲۰۸).

همچنین متون تاریخی از فعالیت اقتصادی زنان دیگر در صدر اسلام خبر می‌دهد. برای نمونه، همسر دیگر پیامبر (ص). زینب دختر جحش اسدی در صنایع دستی شهرت داشته است. قیله انماری تاجر بوده و در باب داد و ستد از پیامبر (ص) راهنمایی می‌گرفته است. حولاء، زنی بوده که در مدینه عطاری داشته است. اسماء و آمنه دختر عنان خواهر عثمان، آرایشگر زنان بودند و پیامبر در این شغل به آنها اجازه داده بود( المراه فی العهد النبوی، صص ۳۰۹-۳۰۷).

بعضی از زنان در عصر نبوی (ص) کتابت می‌دانستندو به تعلیم آن می‌پرداختند. شفاء دختر عبدالله بن عبد شمس عدوی از این زنان بوده و پیامبر به ایشان دستور تعلیم خط به زنان داده بودند(همان).

به طور کلی مشاغلی که برای زنان در آن دوره ذکر شده عبارتنداز: صنایع دستی،نخ‌ریسی و پارچه بافی، دست فروشی، آرایشگری، دامداری و چوپانی، کشاورزی و باغداری، خیاطی، خدمتکاری، نظافت، شیردهی، حضانت و نگهداری اطفال، پرستاری وخدمات ضروری پزشکی(آئینه وند،۱۳۸۴،ص۲۰).