دانلود کتاب مناجات نامه اثر خواجه عبدالله انصاری

کتاب مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری، اثری است به نثر از خواجه عبدالله انصاری ملقب به پیر هرات. در میان نثر این کتاب، گاهی ابیاتی هم سروده شده است. مضمون این اثر تغزلات مسجع عارفانه و نیایش است.

در بخشی از کتاب مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری می خوانیم:

الهی عاجز و سرگردانم نه آنچه دارم دانم و نه آنچه دانم دارم الهی اگر بردارکنی رواست مهجور مکن و اگر به دوزخ فرستی رضاست از خود دور مکن الهی مکش این چراغ افروخته را و مسوز این دل سوخته را الهی هر که را خواهی بر اندازی با درویشان دراندازی الهی همه تو ما هیچ سخن این است بر خود مپیچ الهی گفتم کریمم امید بدان تمام است تا کرم تو در میان است نا امیدی حرام است الهی طاعت فرمودی و توفیق بازداشتی و از معصیت منع کردی….

خواجه عبدالله انصاری کیست؟

ابواسماعیل عبدالله بن ابی منصور محمد (زادهٔ ۲ شعبان ۳۹۶ ه‍. ق/ ۳۸۵ ه‍.ش / ۱۰۰۶ م. در شهر هرات درگذشتهٔ ۲۲ ذی الحجه ۴۸۱ ه‍. ق/ ۴۶۷ ه‍.ش / ۱۰۸۸ م) در هرات معروف به «پیر هرات» و «پیر انصار» و «خواجه عبدالله انصاری» و «انصاری هروی»، دانشمند و عارف صوفی مسلک ایران قدیم بود. او به عنوان یکی از نوابغ ادبی و چهره های شاخص ایرانی و خراسان قدیم در قرن ۱۱ میلادی/ ۵ ه‍.ق شناخته می شود که به عنوان مفسر قرآن، محدث، اهل فن جدل و استاد اخلاق، دستی بر آتش داشته است. عمده شهرت وی بخاطر فن سخنوری، اشعار و متون نغز و بی مانندش، بخصوص در مدح و ثنای خداوند به زبان های عربی و فارسی بوده است.

وی از اعقاب ابوایوب انصاری است که صحابهٔ پیغمبر بود. مادرش از مردم بلخ بود و عبدالله خود در هرات یکی از شهرهای غربی افغانستان کنونی متولد شد و از کودکی زبانی گویا و طبعی توانا داشت چنان که شعر فارسی و عربی را نیکو می سرود و در جوانی در علوم ادبی و دینی و حفظ اشعار عرب مشهور بود و مخصوصاً در حدیث قوی بود و آمالی بسیار داشت و در فقه روش امام حنبل را پیروی می کرد.

وی در تصوف از استادان زیادی تعلیم گرفت ودو بار به دیدار شیخ ابوالحسن خرقانی شتافت و این دیدارها تاًثیر زیادی در روحیات و منش وی داشته است. محل اقامتش بیشتر در هرات بود و در آنجا تا پایان زندگانی به تعلیم و ارشاد اشتغال داشت.

انصاری شعر می سرود ولیکن بیشتر شهرت وی به جهت رسالات و کتب مشهوری است که تألیف کرده است و از آن جمله است ترجمهٔ املاء طبقات الصوفیهٔ سلمی به لهجه هروی و تفسیر قرآن که اساس کار میبدی در تألیف کشف الاسرار قرار گرفته است.

از رسائل منثور او که به نثر مسجع نوشته مناجات نامه، نصایح، زادالعارفین، کنزالسالکین، قلندرنامه، محبت نامه، هفت حصار، رسالهٔ دل و جان، رسالهٔ واردات و الهی نامه را می توان نام برد.

کودکی و نوجوانی :

«چهارساله بودم که به دبستان شدم و نه ساله املاء می نوشتم و شعر می گفتم، چهارده ساله بودم که مرا به مجلس نشاندند ودیگران برمن حسد می کردند…»

دوران نوجوانی را به دلیل کوچ پدرش به بلخ، بدون سرپرستی پدر بود. وی تحت سرپرستی صوفی نامدار شیخ عمو پرورش یافت. سپس نزد استادانی چون یحیی ابن عمار و طاقی سجستانی به تعلیم قرآن و حدیث ادامه داد. وقتی سلطان مسعود غزنوی ولیعهد و حاکم هرات بود وی دوازده ساله بود.

خواجه دو بار عزم سفر حج نمود یکبار از ری و بار دیگر تا بغداد سفر کرده و بازگشت در این سفرها بود که به دیدار شیخ ابوالحسن خرقانی موفق گردید. شیخ می گفت ” پروردگار چه در حجاز و چه در خوارزم حاضر است. ” یکبار نیز با ابوسعید ابوالخیر دیدار و مباحثه داشته است.

عقاید خواجه عبدالله انصاری

من اصحاب خود را عمارت باطن آموختم نه خرده ظاهر و آرایش جامه..

وی با وجود اینکه استاد علوم اسلامی مانند تفسیر، حدیث، اصول و عقاید بود، با علم کلام و اهل آن مخالف بود و قرآن را یگانه دلیل و مرشد مؤمن می شمرد که می تواند او را به توحید حقیقی رهنمون شود.

هم استاد شریعت بود و هم پیر طریقت. در حالی که فقیه ضد بدعت بود در زندان پوشنگ عشق عرفانی وجود اورا تسخیر کرد.

هرکس که ترا شناخت جان را چه کند

فرزند و عیال و خانمان را چه کند

دیوانه کنی، هر دو جهانش بخشی

دیوانه تو هردو جهان را چه کند

***

در راه خدا دو کعبه آمد حاصل

یک کعبه صورت است و یک کعبه دل

تا توانی زیارت دل ها کن

کافزون ز هزار کعبه باشد یک دل

***

ابوجهل از کعبه می آید ابراهیم ز بتخانه

کار به عنایت تو بود باقی بهانه

شخصیت خواجه عبدالله انصاری

شیخ نور الدین عبد الرحمن جامی (مرگ در ۸۹۸ ق) در کتاب نفحات الانس من حضرات القدس می گوید: “ابو اسماعیل عبدالله بن ابی منصور محمد الانصاری الهروی قدس الله تعالی سره، لقب وی شیخ الاسلام است. وی از فرزندان ابو منصور مت الانصاری است؛ و مت انصاری پسر ابو ایوب انصاری است که صاحب رحل رسول خدا است، یعنی پیامبر اسلام هنگام مهاجرت به مدینه در خانه او فرود آمد؛ و مت انصاری در زمان خلافت عثمان با احنف بن قیس به خراسان آمده بود و در هرات ساکن شد. ابوایوب در شمار اهل صفّه بود.

پیری و پایان عمر خواجه عبدالله انصاری

نابینائی هر دو چشم خواجه در سن هفتاد سالگی برای وی که عمری به آموزش و آموختن خو کرده بود بسیار گران آمد، اما همچنان به فعالیت ارشاد شاگردان ادامه می داد و مطالب را به آنها املاء می نمود.

خواجه عبدالله انصاری بعد از یک عمر آموزش، بحث و ارشاد و پس از تحمل چندین نوبت تبعید و حبس، عاقبت در سحرگاه جمعه ۲۲ ذی الحجه سال ۴۸۱ هجری در سن هشتاد و پنج سالگی در زادگاهش در هرات دنیا را وداع گفت.