کند و کاو در زندگی گذشتگان برای ساختن آینده، همانند کاویدن زمین برای کاشتن است، کاشتن، بی کاویدن کاری است بیهوده، و سعی در راه ایجاد جامعه ای انسانی و سالم بدون لختی ایستادن و واپس نگریستن، تلاشی است سترون و بی نتیجه. از این رو باید برگهای تاریخ را ورق زد و در لابلای آن، فراز و نشیب ها و افت و خیزهای زندگی یک ملت را نگریست تا بتوان زمین و زمان فرهنگ امروز را آماده بارور شدن کرد و زمینه رشد آن را فراهم آورد.
قرآن کریم در این باب «قصه» را مطرح می کند و با بیان سرگذشت گذشتگان، از آیندگان میخواهد که آن را آیینه عبرت دانند و با نگاه در آن، سرنوشت خویش را رقم زنند : لقد کان فی قصصهم عبره لأولی الألباسه.
در کنار اهمیت تاریخ، از مشکلات تاریخنگاری نیز باید سخن گفت. این مشکلات بر ارباب نظر پوشیده نیست؛ اما مهمترین مشکل آنست که تاریخنگار، امروز….