کتابی که اینک با تصحیح و حواشی و تعلیقات نگارنده بنظر خوانندگان عزیز میرسد از مهمترین و پر ارزشترین آثار علمی و ادبی فارسی است که در جواهرشناسی به نام تنوخنامه ایلخانی استاد البشر و عقل حادی عشر محقق طوسی خواجه نصیر الدین محمد ساخته است .
دانش گوهرشناسی و کان شناسی از علوم اوائل است که حکماء پیشین و دانشمندان ایران و علماء اسلام بدان عنایت و توجه خاص داشته و کتاب و رساله بسیار در آن فن تألیف کرده اند.
طاشکبری زاده در کتاب مفتاح السعاده این دانش را از فروع علم طبیعی شمرده و آنرا چنین تعریف کرده است:
گوهرشناسی دانشی است که در آن از چگونگی و اوصاف گوهرها که در کانهای دشت باشد از قبیل الماس و لعل و یاقوت و فیروزه و نیز از گوهرها که در دریا افتد چون مرجان بحث شود. و نیک و بد وصفات هریک به نشانها….